
STATUT BRETAGNE
OUi, Stéphan, tu as raison.
Mais sans modification de la constitution, ce n’est pas possible.
Mais Hollande, lors de sa campagne, a promis la ratification de cette charte par une modification de la Constitution.
On a des élections bientôt…
Bien évidemment, j’espère de tout coeur cette ratification. Mais cette notion de république une et indivisible et tout ce qui s’ensuit me paraît tellement difficile à bouger que je suis sceptique…mais confiant quand même.
Ac’hanta tudoù,
Dedennus an eskemm !
Plijus eo gwelet kement a dud o reiñ o soñj war dazont hor yezh !
Bonsoir à tous,
Echange intéressant !
Ca fait plaisir de compter autant de gens qui s’expriment au sujet du breton et de son avenir !
Ha trugarez da Laurence,
Ur skoazell da genderc’hel ganti eo ho kemennadenn zoken ma n’eo ket aes atav !
Et merci à Laurence,
Votre message est de ceux qui donnent envie de continuer même si ce n’est pas toujours évident !
Ouzhpenn 30 vloaz ‘zo e oan kroget gant ar c’helenn e Diwan…
E miz DU 1980 e oa ma ‘m eus soñj mat !
D’ar poent-se e oa leun va fenn a huñvreoù evit hor yezh !
Soñj ‘m eus da skouer bezañ bet tremenet un nozvezh riboul bennak gant mignoned oc’h ijinañ bruderezhioù e brezhoneg evit ar skinwel…
Ha ni da lavaret kenetrezomp e c’hellfemp soñjal bezañ savetaet hor yezh pa vefe gwelet bruderezh e brezhoneg er skinwel evit produioù a bep seurt, ha ne vefent ket dre ret produet e Breizh evit-se…
Ya 30 vloaz ‘zo e vagemp seurt hunvreoù…
Pedra int deuet da vezañ ? Nebeut a dra ‘m eus aon !
Il y a plus de trente ans, je débutais dans l’enseignement à Diwan…
C’était en Novembre 1980, je crois !
J’avais à cette époque la tête pleine de rêves pour notre langue !
Je me souviens par exemple d’une nuit des plus mémorables passée avec quelques amis à imaginer des publicités en breton pour la télé (pub pour des produits autres que des produits bretons, bien entendu !!)
Nous étions persuadés que le jour où la télé diffuserait des pub en breton, nous pourrions considérer que notre langue serait sauvée…
C’était il y a 30 ans et nous étions en plein rêve…
Et aujourd’hui, qu’en est-il ?? Pas grand-chose, n’est-ce pas ?!!
30 vloaz ‘zo e hunvreemp digeriñ skolioù Diwan e pep kanton dre Vreizh a-bezh…
Peadra da reiñ tro da gement hini a fellfe dezhañ da skoliata e vugale e brezhoneg.
Hag en devezh a hiziv, pelec’h omp en em gavet ?
War-dro 40 skol bennak ; pell emañ Yann eus e gazeg !!
Il y a 30 ans, nous rêvions d’ouvrir une école Diwan dans chaque canton de Bretagne pour permettre à tout un chacun de scolariser son enfant en breton…
Où en sommes-nous aujourd’hui ?
Quelques 40 écoles pour les 230 cantons bretons ; on est loin du compte !
30 vloaz ‘zo e soñjemp ivez e welfemp un deiz bennak bugale hor skolidi kentañ oc’h en em gavout er skol d’o zro, brezhoneg yac’h ganto…
Hag e vefe tu deomp soñjal neuze bezañ kaset ar maout ganeomp !
Ha petra a c’hoarvez hiziv ?
Degemer a ran em c’hlas bugale un nebeud skolidi kozh, ya, gwir eo…, met galleg flour ‘zo ganto evel gant al lodenn vrasañ eus va skolidi…
Da lavarout eo e vez fiziet er skol al labour deskiñ brezhoneg d’ar vugale, zoken gant lod eus ar gerent hag a vefe gouest d’en ober !
Hag aze e ra poan !!
Il y a 30 ans, nous pensions aussi que nous verrions un jour arriver à l’école les enfants de nos anciens élèves, bretonnants fiers de l’être… Et qu’on pourrait alors penser avoir gagner la bataille !
Qu’en est-il aujourd’hui ?
Aujourd’hui, j’accueille en effet quelques enfants de quelques anciens élèves…, mais c’est en français qu’ils parlent, comme presque tous mes élèves…
Ce qui veut dire que l’école se voit confier le travail d’apprentissage de la langue, que les parents n’assument pas eux-mêmes, bien que bretonnants !
Aïe ! Et là ça fait mal !!
Setu perak e lavaran e vank youl gant ar Vreizhiz evit o yezh…
Voilà pourquoi, je dis que les bretons manquent de volonté pour sauver leur langue…
Met en desped da se arabat deoc’h krediñ ez eo c’hwerv va soñjoù…
Tamm ‘bet !
Er c’hontrol ! Mennet on muioc’h-mui da genderc’hel da zifenn yezh va bro betek fin va buhez, kousto pe gousto…
Met ne fell ket din bezañ dall ; ne fell ket din bezañ hegredik…
O welout stad hor yezh en devezh a hiziv,
o c’houzout an implij eus ar brezhoneg a vez graet gant ar re yaouank bet heuliet Diwan pe klasoù divyezhek ganto betek fin al lise, e ouzon re vat na pegen bresk eo dazont hor yezh…
Ceci dit, il n’y a aucune amertume dans mes propos…
Pas du tout !
Au contraire ! Plus j’y travaille et plus je suis déterminé à défendre la langue de mon pays ; jusqu’à la fin de ma vie…
Mais je ne veux pas me voiler la face ; mais je ne veux pas être naïf…
Constatant la situation de la langue aujourd’hui,
connaissant l’usage que les jeunes lycéens Diwan (ou des classes bilingues) font du breton,
je sais à quel point l’avenir de notre langue est fragile et incertain…
Setu perak e soñj din e ranker labourat war an dachenn da gentañ tout hag ober e seizh posupl evit an dud da zeskiñ brezhoneg buan !
Evel just ez on a-du gant an holl re hag a lavar e vefe ret kelenn brezhoneg e pep skol e Breizh…
Met penaos ober peogwir e vank skolaerien deomp dija gant an nebeud a skolioù Diwan pe divyezhek a zo ?
Un touell eo embann seurt diskoulm, eta, keit ha n’hon eus ket muioc’h a gelennerien… Da gentañ penn e ranker stummañ kelennerien (gant piv ? da peseurt priz ?)
C’est pourquoi je pense que l’urgence est sur le terrain et qu’il faut avant tout œuvrer rapidement à augmenter le nombre de bretonnants !
Je suis bien sûr d’accord avec ceux qui pensent qu’il faut obtenir l’enseignement du breton partout en Bretagne…
Mais comment faire puisque nous manquons déjà de profs bretonnants dans les quelques écoles Diwan et bilingues que nos comptons actuellement ?
Cette idée ne résoud rien tant que nous n’aurons pas plus d’enseignants. Avant toute chose il faut donc former des profs (avec qui ? avec quels moyens ?)
Evel just ez on a-du gant ar re a c’houlenn ur statud ofisiel evit hor yezh ; anat eo !
Met ne c’hellan ket soñjal e cheñcho kalz a dra ma vez c’hoazh e Breizh brezhonegerien yaouank o sevel o bugale e galleg !
Hag e c’hellan lavaret sklaer e vez trist ha glac’haret va c’halon o teskiñ brezhoneg da vugale va skolidi kozh ! Treukaset ‘m eus ar yezh d’ur rummad d’egile ha bremañ e c’hortozer e rafen kement all evit an eil rummad ?!! N’eo ket reizh !
Penaos goulenn digant ar vugale sammañ ul labour teuskas ar yezh pa n’eo ket bet graet gant o zud o-unan ??
Bien sûr que je suis d’accord avec ceux qui demandent un statut officiel pour notre langue ;
c’est évident !
Mais je ne peux pas imaginer que cela changera grand chose tant qu’il y aura en Bretagne de jeunes bretonnants qui élèveront leurs enfants en français !
Et je peux dire que je suis triste et chagrin quand il me faut apprendre le breton aux enfants de mes anciens élèves ! J’ai transmis la langue à une génération et voilà qu’il me faut recommencer pour la suivante ?!! Difficile à admettre !
Comment demander à des enfants d’assumer la transmission d’une langue que leurs parents n’ont pas pris en charge ??
Kantadoù a vugale ‘m eus bet em c’hlas…
Ha pet a welan bremañ o soursial eus o yezh ?
Nebeut-tre… Ale ! Un 20 bennak marteze…
J’ai eu dans ma classe quelques cents élèves…
Combien se soucient aujourd’hui de l’avenir de leur langue ?
Peu… Allez ! Une vingtaine peut-être…
Setu ! Lod a lavaro e livan aze un daolenn gwall zu eus ar pezh a c’hoarvez er mare-mañ e Breizh rak kalz a raktresoù a bep seurt en-dro d’ar yezh a vez gwelet o tiwanañ e pep lec’h dre ar vro… Ha gwir eo !
Morse n’ez eus bet kement a levrioù, filmoù, kazetennoù hag all e brezhoneg ha bremañ ! Met touellus eo, rak diwar-se e vezer techet da soñjal ez eo a-walc’h… Padal e vefe ret lieskementiñ pep tra dre 10 pe ouzhpenn evit gellout bezañ dinec’h !
War he zremenvan emañ hor yezh ha mallus, mallus-tre eo ober war he zro ! Arabat chom da dortal !
Pe e vo re ziwezhat…
Muioc’h eget eskemm soñjoù brav ‘zo d’ober….
Ret eo kregiñ ‘barzh ha da gentañ tout deskiñ hag implijout ar brezhoneg e pep lec’h posupl ;
evel amañ !!
Voilà ! Certains diront que je noircis le tableau à dessein et que l’on n’a jamais vu naître autant de projets linguistiques que maintenant partout en Bretagne… Et c’est vrai !
Il n’y a jamais eu en breton autant de livres, films, revues, etc… qu’actuellement ! Mais c’est trompeur, car cela laisse à penser que l’on progresse suffisamment… Or il faudrait pouvoir multiplier cela par 10 ou plus pour être serein !
Notre langue se meurt peu à peu, il faut s’en préoccuper et déclarer l’état d’urgence ou il sera trop tard…
Il faut aller au-delà des échanges d’idées…
Il faut agir et en tout premier lieu apprendre le breton et l’utiliser partout où cela est possible ; comme ici !!
Hag evit echuiñ war ur soñj plijus (!) :
O tont en-dro eus ar skol edon an noz-mañ goude bezañ echuet ul labour mallus evit va skolidi
Al loargann ‘oa o skediñ hag o sklerijennañ din an hent ; ouzhpenn hanter-noz e oa…
Em c’harr-tan edo Alan o kanañ ; « explore » a droe em lenner pladennoù,
Hag e oa laouen va c’halon, hag e oan eûrus o vevañ va buhez a Vreizhad o servij yezh e vro !
Trugarez deoc’h Alan !
An nerzh a lakait en ho oberennoù a ambroug ac’hanon dre ma ‘z an gant va hent…
Ha sikour a ra ac’hanon da dremen en tu all d’an diaesterioù diniver !
Et pour finir sur… un petit bonheur (!) :
Je rentrais ce soir de l’école où j’avais passé la soirée à terminer un travail pour mes élèves
La pleine lune accrochée au ciel de minuit illuminait la route…
Dans la voiture Alan chantait « Explore »,
Et j’avais le coeur gai, heureux de vivre ma vie de breton au service de sa langue !
Merci Alan !
La détermination qui transparaît dans votre oeuvre m’accompagne tout au long de mon chemin…
et m’aide à continuer malgré les difficultés !
PS : Hir eo va skrid ; digarezit…
Ha c’hoazh, e grennet ‘m eus evit un tamm mat !
Pour un long message, c’est un long message ! Mille excuses !
Et encore, j’ai fait des coupes !!
Hir eo da skrid, med dedenus kenan. A-du on ganit war pep tra. Sonj ‘meus gweled tregont vloaz ‘zo e Gouel ar Brezhoneg, kerent hag a oa brezhoneg ganto, komz galleg d’o bugale !!!
Il ne faut pas attendre qu’il y ait des infrastructures (panneaux, télé en breton, etc) pour parler breton à ses enfants, mais il est vrai que sans celles-ci, les jeunes risquent de trouver que la langue n’est pas vraiment utile, et risquent d’avoir tendance à se consacrer à l’étude de langues « utiles », comme le français. Ce qui fait la différence, c’est d’avoir compris la notion de culture et tout ce qui va avec….et là, ce n’est même plus une lutte contre le français uniquement, mais contre une mondialisation/standardisation de la culture (peut-on encore l’appeler culture d’ailleurs), je devrais dire standardisation de la pensée et des actes. Triste planète !
Digarez, med n’on ket gouest da laroud an holl traoù-se e brezhoneg !!!
utopiek ‘oa pep tra pa oan yaouank. Tost hanter an hent ‘zo bet graet. Ken diaes hag ober an eil hanterenn.
Tout était utopique quand j’étais jeune. Presque la moitié du chemin a été fait. Aussi dur que d’en parcourir la deuxième moitié.
Hunvreoù,
Ya, hunvreoù kaer hor yaouankiz…
Chomet hunvreoù evit ul lodenn vat moarvat !
Met lod anezho a c’hell dont da wir a-wechoù pe lod all a lak an den da vont war-raok en e vuhez ivez…
Rêves,
Oui, les beaux rêves de notre jeunesse…
Restés pour la plupart au stade du rêve sans doute !
Mais quelques-uns se réalisent parfois ou d’autres encore nous font avancer dans notre vie…
Ya, hunvreet ‘m eus klevet bugaligoù va bro o komz yezh va zud-kozh…
Oui, j’ai rêvé d’entendre les gamins de mon pays parler la langue de mes grands-parents…
Hag evit reiñ buhez d’am hunvre ’em eus roet kalz…
Et pour concrétiser ce rêve, je me suis beaucoup investi…
A-wechoù e oa start, a-wechoù e oa skuizhus pe dipitus zoken,
Parfois c’était difficile, parfois c’était épuisant ou même décevant,
Met a-wechoù e vezer laouen-bras ; a-wechoù e vezer trugarekaet en un doare ken brav
ma vez soñjet e talvez ar boan kenderc’hel da hunvreal !
Mais parfois on est très heureux ; parfois on est si bien récompensé
que l’on se dit que ça vaut la peine de continuer à rêver !
Evel hiziv, goude bezañ klozet gant un abadenn c’hoariva lec’h m’o deus bet tro holl bugale va skol da vont war al leurenn
ha da ginnig d’o zud 4 pezh-c’hoari bihan c’hoariet e brezhoneg penn da benn…
65 bugel oadet etre 3 ha 10 vloaz war al leurenn, ne oa ket netra !!
Comme aujourd’hui, à la fin d’un spectacle théâtral durant lequel les élèves de mon école ont pu monter sur scène et
jouer devant leurs parents les 4 pièces de théâtre qu’ils avaient répétées en breton…
65 enfants de 3 à 10 ans sur scène, ce n’était pas rien !!
Ne oa ket bet aes al labour prientiñ,
Le travail de préparation n’avait pas été facile,
hag e-pad pemzektez bennak e oa bet ret mont va raok hep kontañ e eurvezhioù labour a-benn kaout un disoc’h propik a-walc’h…
Met talvezout a rae ar boan…
et pendant bien 2 semaines, il était préférable de ne pas compter ses heures de boulot afin de pouvoir s’assurer un résultat correct…
Mais le jeu en valait la chandelle…
Deuet eo brav gant ar vugale ; o zud a oa souezhet-tre o klevet anezho o tispakañ o zestenn e brezhoneg ken aes ha tra ;
ha ni, ar re vras bet oc’h ober war o zro, laouen o vezañ bet tizhet hor pal…
Les enfants se sont bien débrouillés et leurs parents étaient étonnés de les voir réciter aussi facilement leur texte en breton ;
et nous, les adultes encadrant le projet, heureux d’avoir atteint notre objectif…
Setu aze sevennet ul lodennig eus va hunvre…
Voilà un petit bout de rêve qui se réalise…
N’eo ket kalz a dra met n’eo ket fall dija !
Ce n’est pas grand chose mais c’est pas mal déjà !
Petra a chomo e penn pep bugelig tremenet war al leurenn ?
Pet anezho a fello dezho kenderc’hel gant ar brezhoneg goude-se ?
N’ouzon ket…
Evel hini al labourer-douar eo va micher : hadañ a ran
hep gouzout en a-raok petra vo frouezh va labour…
Quel souvenir laissera cette expérience dans la tête des élèves ?
Combien d’entre eux voudront ensuite continuer à utiliser le breton ?
Je ne sais pas…
Comme le paysan, je sème sans savoir quels seront les fruits de ma récolte…
Da c’hortoz ez on bet digollet brav eus tout ar strivoù bet graet evit dont a-benn eus al labour-se :
na pegen yac’h, na pegen bev en em santer pa vever e vuhez hervez e hunvreoù !
Par contre je suis bien récompensé de tous les efforts fournis pour mener à bien cette entreprise :
on se sent tellement bien, tellement vivant quand on vit sa vie selon ses rêves !
Hunvreal a ran ?
Ya, hunvreal a ran evit va bro, evit he yezh hag ez an war-raok a drugarez da se !
Je rêve ?
Oui, je rêve pour mon pays, pour sa langue et ça me fait avancer !
Laouen,
Je partage tout à fait votre analyse sur l’enseignement du breton et je tenais à saluer votre passion et votre détermination.
Kalon vat !
Gwell
Trugarez Gwell !