KLEIZ HA DEHOU

Re aes eo en em lavarout ez eus a-gleiz pe a-dehou, pa vez soñjet bezañ heriter ur sevenadur, ur familh, pe ur glad.

Evit kalz a dud, bezañ a-gleiz a dalv ober dave da « dadou vras » hag a vije bet an dispac’herien, sevelerien ar republik c’hall. Alies eo jakobined an dud-se. « Ne ra forzh » peogwir n’int ket bet aotreet gant un gwir muianiver, met dre vilentez hag ivez torfedoù, o lakaat da ren goude-se, er skolioù hag al lec’hioù all, ur bibl levezonet gant ur broadelouriezh kriz. « Ne ra forzh » ivez peogwir eo bet embannet ha brudet gant ar Jakobined ar Goloniaj gant kement tra, n’eo ket holl a zo mat da lâret, peogwir o deus bet profoù rasel. Kleiz-mañ en em veuli memestra o vezañ bet difennet araokadennoù sokial ma vez klasket reiñ ster d’ar gerioù Egalite ha Breudeuriezh. An tu sokial-se hepken a laka ar C’hleiz-mañ da c’houarn un nebeud a gwrizioù gant hennezh. N’eo ket a-gleiz a-vat ar C’hleiz-mañ e kement aspekt meneget a-us. Enni ez eo dehou pe zoken tu dehou-pellañ. Ar « C’hleiz hengounel » eo e gwirionez ur meskaj etre Kleiz ha Dehou.

En un doare heñvel, bezañ « a-dehou » a glot alies gant ur sevenadur familh en heritaj, gant un folklor hag a gaver e-barzh. Gwir eo ivez ez eus tud yaouankoc’h hag a emezela dezhi diouzh o iniziativ, gant ur preder leun a nac’hadennoù. Gwellet hon eus ur fiñvadenn war-du an tu-dehou, betek an tu-dehou pellañ, o tiskouez un dra all memestra: ur C’hleiz, a oa ul lodenn anezhi « dehou » hep gouzout pe anavezout anezhi, hag a zo aet d’ar Dehou dre ziouer. Ur Dehou a asante ur lodenn eus ar c’hredennoù « dehouek » eus ar pseudo-Kleiz-se hag ar pseudo-Kleiz pellañ. An Dehou hengounel-se a c’hell ivez, er penn-kentañ, kaout danvez kleiz. Peogwir ez eus un Dehou ha zoken ur dehou pellañ gant promesaoù sokial. Kemer a ra perzhioù ha tud eus an daou du, pa vez kouezhet ar vezhioù, ar c’hoñfledoù, hag ar bac’hennoù. E-barzh an Dehou
Moderet pe ar C’hreiz-dehou, ez eus re all, re all eo hag a zo, en o gwirioù, gant ur spered kevalaour hag a ziskouez respektuoc’h eget ar pezh a c’hortozer gant tud « a-gleiz ».

Ha ne c’haller ket bezañ leal ha sellet gant ar muiañ a objedivite ?

Me ‘gred start ez eus, abaoe orin an den, pep hini ac’hanomp, pep hini anezho, navigiñ etre daou doare : egoouriezh ha largentez. Ennomp-ni holl ez eus ivez un dualite all : hini an ezhomm surentez hag ur urzh bennak, hag hini un c’hoant bev a fiñv, un fiñv war-du ar gwellañ, war-du un reizhoc’h, un huñvre kreñv hag un unvaniezh. An dualite-se a zornomp ivez a-dehou pe a-gleiz. Met en pep hini ac’hanomp ez eus un tu a laka ar jeu da vleuniañ. Ni tostomp d’an tu-dehou pe d’an tu-gleiz, dre an daou stêr-mañ pe dre reoù all.

En un doare damheñvel, evit ar gevredigezh hag ar c’hoantoù politikel, rak ret eo d’ar gerioù kaout ur ster, e lavarfen e vefe ur wir C’hleiz a-vicher a-benn lakaat da gorfiñ ur c’hoant a largentez, ha ur wir Dehou evit egoouriezh. Da lâret resisoc’h : Ur wir Dehou a vefe da ster : egoouriezh, an-ego, mirout un urzh, dreist-holl urzh dre hierarkiezh ha galloudoù stabilaet, un emc’hounidigezh reizh pe direizh, un tamm meritet pe n’eo ket da vat, ur c’hoant trec’h, lakaat kement tra tro-dro d’ezañ dindan e dalaroù, hag en em zizober (bobloù, sevenadurioù) eus kement tra n’eo ket eñ. Ur wir C’hleiz a vefe livet gant ar c’hoant da : largentez, rann, breudeuriezh, sevel an talvoudoù-se, gant ar respekt d’ar re all hag o soñjoù, respekt ouzh ar bobloù all hag o sevenadurioù, en un heuliad keodedel en ur vont war-raok davet muioc’h a justis, h.a. Gallout a rafe an ekologiezh bezañ dibennet. Koulskoude e seblant din e vez gouestlet gant ur santimant kengred evit an dazont boutin hag e rohfe ur liv ouzh ar gleiz gant ur ster resisoc’h.

Me talc’h ouzh an termennoù-se a Gleiz hag a Zehou kentoc’h eget ijinañ reoù all, rak int an hini tostañ d’ar pezh a sant an dud, hag-eñ distreset alies. E gwirionez, pa vez ur pers o tiskouez bezañ a-zehou o tamall d’ar re a-gleiz un “anvoulc’henn naivet”, un utopie, pell eus ar gwirionezioù, e tiskouez ez eo stag ar ger “gleiz” ouzh ur c’hoant evit ar parentez; kement-se a sinifi mat ez eo un doare kompren hollek eus ar konsept a Gleiz, o tont eus ur santimant leun a vadelezh.

Ar sell-se war ar c’hesont-se a vez alies lakaet a-gostez, evit dont da vezañ ur gwir blegadur teorikel simpl, renket a-gleiz pe a-zehou en ur hemikikel. Ar renkadur lec’hel-mañ (hag-eñ ne dlefe ket bezañ en ur c’helc’h?) a ro da c’houde d’an dilennidi hag ar boblañs an tu d’en em stagañ ouzh doareoù zo, boazioù ha dibaboù dic’houzvezus, o klotaat gant ar santimantoù em boa meneget uheloc’h (da skouer, evit ar “Gleiz”, ur skoazell hep harz d’ar Hamas, pe ur dic’haou ouzh sevenadur pobl Breizh). Gwir eo, bezañ gwir a-gleiz a zo ur spont ha c’hoant na c’heller ket tizhout e pep mare.

Me ’m eus ma lec’h er sell war ar wir Gleiz-mañ, dre kenurzhierezh gant tud hag o buhez zo kalz kaletoc’h eget ma hini (me a anavez mat kement-se, petra bennak ma’z on unan pe dost evit gouzout mat ma buhez).

Me ’garfe kalz ma vefe ar c’hannaded evit an dilennadegoù lezennel (hep ar RN) o tisklêriañ din war poentoù resisaet,
dreist-holl war an dazont a zegaso d’ar vro din-me, Breizh. Piv o deus graet kement-se?

Bep amzer em eus soñjet ez eus ezhomm eus linennadoù a-hent stabil ha hep mez, met hep lezel d’en em gas da lec’hioù ma vefe mesket meuleudi hiniennel, hentchoù berr gant un astennoù paranoiaek, evit abegoù just-tre.
Setu perak am eus bet bepred ur trugarez evit un alter-mondialouriezh zo, tout en ur vir kemendadoù difiat gant ma anaoudegezh. Me ’zo bet o kemer perzh e manifestadegoù, dreist-holl war an ekologiezh. An arvez kenwerzhiezh emaon o teskiñ kalz diouzh e skañv. Setu perak e tifennin tud en ur geografiezh bolitikel kenurzhiel, o vont eus ar kreiz betek gleizioù pellañ.

War ar poent diwezhañ-mañ, eo ret din resisaat ma sell : ma vez gleiz o taremprediñ gant ur enor bras evit an denelezh, ur gwir gleiz pellañ a vefe enor diwezhañ evit an denelezh. E komprener mat ez eus tud a gemer perzh e dizurzh en ur lakaat da zrouk an dud dic’hall, met n’o deus netra da welout gant ur gwir gleiz pellañ. Frammañ un dêmokrated ez on o klask bezañ, en ur vrudañ un dêmokratelezh diwezhañ. Evel an holl hudurniezhioù, ne vez ket hi, avat, en un amkan da vir e amzer berr. An hudurniezh a zo ur peulvant evit kenderc’hel war-zu ar gwellañ. Kenderc’hel war-zu ar gwellañ a zo dija un hunvre diaes a-walc’h da wiriekaat en un doare kevreel, evel evit pep hini ac’hanomp, pep hini ac’hanomp.