AR GALLO

Dibosupl eo din kavout un enklask a objektivite.
Ar pennadig-mañ a c’hall sikour da brederiañ war ar sujed.

Me douj ouzh an holl sevenadurioù ha diskouez a ran din eo ar pezh bihanañ
evit skoazell an dud stag outo evit o dignezh ha fiziañs enno o-unan.
Met ar klask gwirionez divuzul ne ya ket a-enep ar pezh am eus lavaret.

N’em eus ket gwelet biskoazh e vefe diskouezet ez eus un gallo eus Breizh gant un identelezh hollek disheñvel diouzh gallo Mayenne.
Me a gred avat ez eus, evel e pep lec’h, meur a stumm disheñvel en un hollad brasoc’h a zo etre Breizh hag ar vroioù nes.
Keit ha ma ne vo ket diskouezet ar c’hontrol, e sellan ouzh ar gallo evel ur yezh boutin d’ar Reter-Breizh hag ar rannvro nesoc’h er Reter c’hoazh.
Hag ar pezh-mañ a ra eus ar gallo un yezh pe ur rannyezh (hervez an avelioù marteze*) daremprediñ an harzoù, hag eus ar brezhoneg ar yezh dibar nemetken eus Breizh.
Un dra wirion eo ar spesifisite-se eus ar brezhoneg (yez c’hallek diwezhañ Europa d’an douar bras). N’ouzont ket an dra-se ouzhpenn lod difennerien ar gallo. Met lod all a nac’h e sellout outañ sklaer-ha-sklêr, dre an dra
a seblant bezañ ur fouge lec’h diazez (digarezit ganin da lavaret ez eo ur menn-dibleustr).
Me a zo evit reiñ d’ar sevenadur eus harzoù Breizh kement a ginnigoù hag ar statud evit ar Minorelezhioù broadel (ha neuze ur vroad vihan e-barzh ar vroad vihan). E-barzh ar statud-se e vez anavezet holl zignezh an dud o komz Gallo.

Ur preder all, ez eus div Vreizh Uhel:                                                                                       

 An hini n’eus ket komzet biskoazh brezhoneg enni: an rannvor harzoù, Broioù ar Sav-heol ha Mizheven,
nemet ar div lodenn aod ivez. Met ar vro-mañ, hep sevenadur breizhat, a c’hall bezañ dedennet da sellet ouzh he ointekezhioù geltiek kozhoc’h evel ar re e Frañs (hag a zo ur c’hraf matoc’h o lakaat o c’hoant outo ivez!). He stagidigezh ouzh Breizh a zo diazezet war an hentenn istorel kreñv: ar c’hreñvlec’hioù oc’h enebiñ ouzh an enebour kozh gall (a c’hoantomp ober ar pep brasañ evit e c’hlianañ…).                                                                                                                         
  Ar Breizh Uhel d’ar C’hornôg, “Kornôg” a-ratozh daoust ma’z a betek an aod ha harzoù Breizh (Pontorson er Gwaz d’an hanternoz ha Noirmoutier er c’hornôg) a zo merket gant ar sevenadur hag ar yezh vrezhonek, ar re a rank hec’h anvioù ha re an dud adlavarout bepred (nevez-pe-velken) evit al lec’hioù hag an dud. Koun eus ar Vreizh Uhel vrezhoneger eo ur c’houn a chom kreñv, betek er roudoù hiniennel (droits de succession, rannadurioù tachenn (goude m’en deus deskrivet Jean-Bernard Vighietti).                                       

   Bez’ ez eus ivez ur Vreizh Uhel faltaziek, ar vro m’en doe brezhoneg komzet keit all ha tachennadoù eus Breizh Izel ofisiel: an hanternoz eus Gwenrann. Homañ hag ar Morbihan ar Reter
a c’hallfe bezañ rener eus Breizh Izel.                           
                                                                                                                                           
       Bez’ ez eus neuze un statud disheñvel dereat evit an div (pe teir) Breizh Uhel-mañ.                                             An evezhiadenn ziwezhañ war ar sujed: An div gêr-benn Nantes ha Roazhon o deus BETEK AR BED komzet brezhoneg,
abalamour ma oa bepred ur boblañs a zeu eus ar c’hornôg. Met ne vo ket manket da soñjal e vez brezhonek komzet “amantel” en o ziernoa ar c’herioù bras (Langan, Langoet a ziskouez splann tost da Roazhon).         
                                                                                                                                           
Holl an dra-mañ evit lavar, n’eus abeg ebet da nac’hañ ur mont war-raok
eus ar Brezhoneg war pep tachenn vreizhat, er memes doare ma c’hall ar galleg bezañ meret eno. Ar gallo, displegadenn eus ar minorelezh broadel gallegel, en deus gwir da bezañ e lec’h e Breizh Uhel, e-serret pelloc’h e-kichen ar rannvro harzoù hag evel-se en Mayenne ha rannvroioù nes. E vefe dereat ma
c’hallo mont dreist ar galleg kentoc’h eget an yezh vrezhonek,  enn da sez al lennegezh, an deskadurezh ha danvezoù da c’houarn ar raktresoù-se. 

* ar C’halsaziz, ar Genoiz hag ar Suis o komz brezhoneg, a gav dezho e komzont ur rannyezh, hep bezañ lakaet gwallgwel, ha n’int ket pell diouzh ar Frankofonie ha n’eo ket tuet o yezh dindan anezhañ. 

EZHOMM A VEVIMMEZ HOALSK ISPAREZ EVIT ENKLASKOÙ (PA C’HELLO) E KEVRINIOÙ AN DAEL, SEVENADUREZHIOÙ DIWAR-BENN EZEVIR ZINAMEKADEL, DIAEZEDOU SEVELIAT HAG AN ENEZOU PERLEIZ HO C’HEHELEN DIBAREZ ‘TUIEN HA YABANIANT BREIZH, HA GOUARN BREIZH AR STADURIOU SKEUD HA C’HWINOTEK!