Sonerezh treuzwelus ha kevanidigezh keltiek

Alan Stivell a zo e penn ar mennozh a sonerezh keltiek hag e skignadur d’ar bobl vras. Hogen, ar pezh a gred an dud ez eo sonerezh keltiek a zo strish ha re serret hervez pinvidigezh ar stil-se. Ar ger « sonerezh keltiek », ken en deus kement a dalvoudegezh evit Alan Stivell, n’en deus ket pep tu eus e sonerezh. Alan Stivell a zo un difenner avel-taer evit « Cross-over » ; kar eñ zo unan eus difennerien an amestrec’hadur sevenadur. Ma en deus brudet Alan Stivell ar sonerezh breizhek ha keltiek modern, ez eo ivez unan eus ar re gentañ o sevel meur a live sonerezh er bed :
Folk-rock pe Ambient, hag en arbenn war ar World-Music, peogwir eo bet an den kentañ o tisplegañ e teoriennoù gant e albom Reflets e 1970.

 

E penn-kentañ ar bloavezhioù 50 (adalek 9 bloaz), e sonadegoù kentañ a laka an dud da vezañ fromet e Unesco, e iliz-veur Gwened, e Olympia hag a advev ar c’harrez keltiek.

Ur gwir entan a zo gantañ diouzhtu evit ar sevenadur keltiek, ha dreist-holl evit ar sonerezh, en deus krouet, advoderniet hag a zo brudet gantañ.

Er bloavezh 1958, e tres ar c’harrezioù tredan kentañ, e krou ur sinfonezh, e-giz ma ran e enrolladennoù kentañ gant ar c’harrez keltiek, ha tamm pe tamm e sav ar mennozh eus ar rock keltiek.

E 1966, e krog da ganañ.

Evit ar bloavezh war-lerc’h, e tiviz adlañsañ ur gevrat etrebroadel gant ti-embann Philips-Fontana (anvet Universal bremañ).

E sonadegoù kentañ a en deus un efed anat c’hoazh a-raok 1970.

An albom « Reflets » a ro lañs (goude e single kentañ: Brocéliande-Son ar chistr, ur ganaouenn kanet en ur mod lieskannouet er bed). Un testeni a sonerezh kevanet eo ivez (ur roud kentañ eus ar « World-Music »).

E 3de albom, « Adsav ar c’harrez keltiek », enrollet e 1971, a gas milieroù a sonerien d’en em dermeniñ ouzh ar c’harrez keltiek (japaniz zo o deus en em lakaet da sevel ivez).

E « Pop-Plinn », ur kevanidigezh etre ar rock ha sonerezh breizhek, hag ouzhpenn-se ar sonadeg (C’hwevrer 1972) hag an albom en Olympia (2 vilion kopienn gwerzhet) a laka ur gwir aliessez e Breizh hag e Bro-C’hall : ur « fenomen Stivell » a vez meneget o kemmañ skeudenn ar vro.

Goude bezañ c’hoariet e Italia, Iwerzhon ha Londrez (Queen Elizabeth Hall e 1968 gant ar Moody Blues), e vont en-dro etrebroadel en em led a-ziwar 1973 : ar salleoù bras eus Europa, Amerika, Aostralia, ar gouelioù rock hag ar c’homediaoù-sell.

E festival nevez-krouet Interceltique Lorient (Symphonie celtique e 1979-80), gant plijadur bras, e toug ivez gant sonadegoù bras all evel Royal Festival Hall pe Albert Hall e Londrez, National Stadium pe Olympia e Dulenn, Beverly Theater e Kalifornia, o leuniañ palezioù sport Aostralia hag ar stadeoù italian. 

Alan, avat, n’eo ket en e aez gant statud « star » : e-pad ar bloavezhioù 80, e tiskouez albomoù a ra kalon dezhañ, met kaletoc’h, met ez a war-raok er bed a-bezh (Italia, SUA, Kanada…).

Goude « Legend » ha « The Mist of Avalon », e 1993, e degas d’an deiz e dudennoù nevez (goude gant Kate Bush) gant an albom « Again » hag an droiad war-lerc’h e 1994 a vez ur maestr (bet betek 1000 pladenn gwerzhet bemdez). En dro, ar boblañs ha koulz hag ar re yaouank a zo lakaet o sell warno.

Goude-se e tegas ur pladenn eus ar gourdennidigezh « Brian Boru », savet gant Martin Meissonnier. Evit « 1 Douar », e ped Youssou N’Dour, Jim Kerr, Paddy Moloney, John Cale.

100.000 eus e bladennoù a vez gwerzhet bemdez (betek krizenn ar pladennoù).

E penn-kentañ ar c’hantved nevez, eo stag ar sonerezh eus « Au-delà des mots », e levr «Telenn, ar c’harrez vreizhek» hag ar DVD «Parcours» (dre vurzhudoù DVD aour), goude-se un albom-kinnig « Explore » (zo skignet war radio-France) ha, ar muiañ gouestlañ, « Emerald ».

Lies krouidigezh zo bet en deus leuniet an oberenn: Ar pep gwellañ “Ar pep gwellañ” e 2012, ar DVD live “Olympia 40th Anniversary”, hag al levr “War hent ar c’heleier keltiek” (en emledet gant Thierry Jolif) embannet e ti Arthaud-Flammarion e 2013, an albom AMzer (kinniget d’ar barzhonegoù o tiwiskañ ar haïkuioù japanat hag ar varzhonegoù iwerzhonek eus an XXvet kantved), e 2015, Human-Kelt, gant kalz a dud all brudet (André Corr, Francis Cabrel, Claude Sicre, Bob Geldof, Yann Tiersen, Angelo Branduardi, Fatoumata Diwara) e 2018. Hag, evel just, e zanevell «Stivell gant Alan», pe «Ur vuhez, Breizh, ar sonerezh» embannet gant Ouest-France, ha peder vinil re-egravet gant PIAS e 2023. 

En nevez ha gwechall, e sonadegoù zo kemplet ha disheñvel bep bloaz, ha memes etre daou sonadeg : e-pad un devezh tro-ha-tro, ur sonerezh “electro-world-rock” gant pemp tud war ar leurenn, pe ur sinfoni, gant Orkest Brest Breizh (Liberté e Roazhon ha Pleyel e Pariz, Ebrel 2022), pe ur mod personeloc’h gant ul loustaoueg nemetañ (Tangi Miossec) e ilizoù hag ilizoù-meur, ur Stivell gant meur a gevelenn a vez kinniget, kement ha m’o deus c’hoant da vezañ gwelet evit krediñ, ha klevet evit kompren.  

E zonedigezh o deus en em aozet en-dro gant

• ur sklêrijenn vras eus an dud all,
• un amestrec’hadur war-lerc’h,
• klask hag adsavadurioù, teknologiezhioù nevez,
• en ur mod al liv gant ar sevenadur distag.

Gant ar penn kentañ-se e red pelloc’h :

• pa tresas ar « karrezioù an dazont »,
• pa “tredanañ” e gentañ karr-skarz (gwelet bremañ ur roud diwezhañ skoulm ennañ).
• pa zispakas binvioù nevez eus ar rock pe sevenadurioù all
• hag adal an dazont ha d’ar c’henlu-mañ, e degas ar hipe-hop da veskañ gant sonennoù breizhat.

 

E enklaskoù sonerezh a ya war-raok. Ne zleont ket disoñjal :

• ar c’haner, gant e skrivadur diembann hag orinel
• hag an aozer, a voheñvezhe ar stilioù hag ar yezhoù gant ur skiant eus an naouazouriezh.

---